W piątek 14 października 2022 r. w auli budynku szkolnego Państwowych Szkół Budownictwa i Centrum Kształcenia Ustawicznego przy ul. Powstańców Śląskich 10 licznie zgromadzeni słuchacze wysłuchali wykładu dr Wojciech Dutki pt. "Państwo Ustaszy w Chorwacji 1941-1945 - geneza, istnienie i zbrodnie"
W czasie wykładu przybliżył on słuchaczom mało znane fakty z historii Chorwacji. Po I wojnie światowej i rozpadzie Austro-Węgier w 1918 roku Chorwacja weszła w skład Królestwa SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), a w 1929 w skład Jugosławii. W czasie II wojny światowej w roku 1941 faszystowskie ugrupowanie ustaszy przejęło władzę, ogłosiło niepodległość i powstało Niepodległe Państwo Chorwackie (NDH). Terytorium Chorwacji sprzymierzonej wówczas z Niemcami obejmowało Chorwację właściwą (choć nie całą, część terytorium przyłączono do Włoch) oraz tereny dzisiejszej Bośni i Hercegowiny. W maju 1945 NDH zostało zlikwidowane przez armię jugosłowiańską. Po zakończeniu wojny światowej Chorwacja ponownie została włączona do Jugosławii. Wieloletni przywódca Jugosławii Josip Broz Tito był z pochodzenia Chorwatem. W 1991 Chorwacja proklamowała niepodległość i rozpoczęła się wojna z Serbią, wspomaganą przez oddziały czarnogórskie. W kwietniu 1992 do Chorwacji wkroczyły siły pokojowe ONZ. Konflikt rozwiązano po trzech latach. Od 1 lipca 2013 Chorwacja jest członkiem Unii Europejskiej.
Nazwa ustasze pochodzi od Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret (Chorwacji ruch Rewolucyjny). Przed II wojną światową była to organizacja terrorystyczna. Jej członkowie, ustasze, byli odpowiedzialni za śmierć setek tysięcy obywateli Jugosławii, szczególnie Serbów. Ideologia ruchu była mieszanką faszyzmu i ultrakonserwatyzmu. Ustasze popierali utworzenie Wielkiej Chorwacji. Ruch podkreślał potrzebę budowy „czystej rasowo” Chorwacji, dopuszczał prześladowania i ludobójstwo Serbów, Żydów oraz Romów. Ustasze byli nacjonalistami i fanatycznymi katolikami – utożsamiali katolicyzm z chorwackim nacjonalizmem. Deklarowali, że wyznania katolickie i muzułmańskie są religiami narodu chorwackiego.
Ustasze odpowiedzialni byli za holokaust na terenie NDH. Kierując się ideologią rasową zamordowali obozach koncentracyjnych ok. trzysta tysięcy ludzi, głównie Serbów, Żydów i Romów. Ofiarami ustaszy padli również przeciwnicy polityczni ich rządu. NDH współpracowało z siłami okupacyjnymi Niemców i Włochów, wspólnie zwalczając partyzantów jugosłowiańskich. Gdy na przełomie lat 1944/45 wojska niemieckie wycofały się z Jugosławii, ustasze większości opuścili kraj.
W drugiej części spotkanie dr Dutka odpowiadał na pytania słuchaczy. Pytania dotyczyły treści przedstawionego przez niego wykładu ale także jego twórczości literackiej. Te pierwsze dotyczyły zarówno niechlubnej historii pięknego kraju nad Adriatykiem, obecnie utożsamianego jako raj dla turystów – także polskich, jak i czasów współczesnych, a w szczególności pozostałości ustaszowskiej ideologii wśród politycznych elit dzisiejszej Chorwacji. W tych drugich pytano pisarza Dutkę o książki już napisane i wydane oraz o najbliższe plany wydawnicze. Wśród nich na pewno będzie kolejna powieść, której część akcji rozgrywać się będzie właśnie w kraju Ustaszów (NDH). Rozmawiano także o Śląsku, o języku (gwarze) śląskiej i o pojęciu śląskości. Pretekstem do tego była wydana wiosną bieżącego roku książka Wojciecha Dutki "Sen o Glajwic", będąca nie tylko wciągającą od pierwszych stron powieścią, ale także nietuzinkową opowieścią o współczesnych Gliwicach i przedwojennym Gleiwitz, z lat trzydziestych XX wieku – pierwszych lat rodzącego się niemieckiego faszyzmu.
Tytuły powieści autorstwa Wojciecha Dutki znaleźć można np. TUTAJ.
RK
Zobacz zdjęcia z wykładu w naszej aktualnej Galerii.
